Olea prima omnium arborum est(Columella, I w. po Chr.)
Oliwka jest pierwszym pośród wszystkich drzew
Słowo określające oliwę z oliwek nie występuje ani w sanskrycie, ani w języku sumeryjskim - jest ona bowiem ściśle związana z historią cywilizacji, które rozkwitły wzdłuż brzegów Morza Śródziemnego. Tutaj, pierwsze dowody na uprawę drzew oliwnych i wykorzystanie oliwek sięgają epoki neolitu (szóste tysiąclecie przed Chr.), choć dzikie oliwki zbierano już wcześniej.
Jedna z najstarszych oliwek na świecie - Kreta (2000-3000 lat)
Pierwsze znaleziska archeologiczne świadczące o pozyskiwaniu oliwy z uprawianych oliwek pochodzą z terenów dzisiejszego Izraela (czwarte tysiąclecie przed Chr.). Oliwa uzyskiwana była techniką wymywania (shemen rahutz) - dojrzałe oliwki wkładano do glinianego naczynia, rozgniatano je kamieniem na miazgę, a następnie wymywano oliwę z naczynia przy pomocy wody (która będąc cięższą od oliwy wypychała ją z naczynia).
W połowie trzeciego tysiąclecia przed Chr. w Ebla położonym na terenie dzisiejszej Syrii oliwa była już istotnym elementem ekonomii i handlu, co potwierdzają znalezione dokumenty z tamtego okresu. Do pozyskiwania oliwy używano kamiennych moździerzy z tłuczkami albo wałków lub drewniaków, którymi miażdżono oliwki na płaskiej skale, by następnie wyciskać oliwę z miazgi zawiniętej w tkaninę, którą wykręcano z dwóch stron.
Pod koniec trzeciego tysiąclecia pojawiają się już pierwsze kamienne młyny kołowe do miażdżenia oliwek i prasy mechaniczne z dźwignią do wyciskania miazgi. Ta technologia będzie królowała aż do rewolucji przemysłowej i tysiące takich tłoczni można do dziś oglądać w całym basenie Morza Śródziemnego.
Wykopaliska w Ebla
Wykopaliska archeologiczne w Pyrgos-Mavroraki na południu Cypru prowadzone od kilkunastu lat odsłoniły stopniowo naukowcom zniszczony przez trzęsienie ziemi ok. 1.850 roku przed Chr. doskonale zorganizowany kompleks przemysłowy z rozbudowaną hutą miedzi, fabryką perfum i barwników do tkanin, tkalnią oraz świątynią minojskiego bóstwa. Wszystkie pomieszczenia kompleksu otaczały usytuowaną centralnie dużą tłocznię oliwy z magazynem. Oliwy używano jako podstawowego środka do produkcji kosmetyków (macerowano w oliwie aromatyczne rośliny - tu sprawdź jakie) i lekarstw, zmiękczano nią tkaniny i oliwiono krosna, składano ją na ofiarę w świątyni, ale również - co najbardziej zaskoczyło archeologów - wykorzystywano ją jako paliwo do hutniczych pieców (!) produkujących narzędzia z brązu. (Więcej tutaj)
Wykopaliska w Pyrgos na Cyprze- fabryka perfum
Poza wykorzystaniem przemysłowym, religijnym i domowym (w celach spożywczych, jako paliwo do lamp, w celach higienicznych, kosmetycznych i medycznych) oliwa w cywilizacji minojskiej używana była jako waluta - płacono w niej podatki i dokonywano transakcji. W pałacach minojskiej arystokracji na Krecie znaleziono pokaźne magazyny charakterystycznych wielkich dzbanów na oliwę pithoi.
Pithoi w minojskim pałacu w Knossos na Krecie
Najstarsze starożytne perfumy, stanowiące w istocie aromatyzowaną oliwę z oliwek, znaleziono w egipskim grobowcu dynastycznym w Abydos datowanym na połowę czwartego tysiąclecia przed Chr. (Egipt importował początkowo oliwę z Krety, by później uprawiać własne oliwki i wykorzystywać oliwę również do celów religijnych i do procesu mumifikacji).
Z tego samego okresu pochodzi sumeryjsko-akkadyjski poemat Gilgamesz, w którym perfumy do namaszczania stanowią symbol cywilizacji. Warto pamiętać, że aż do czasów nowożytnych, kiedy pojawiły się perfumy na bazie alkoholu, piękne zapachy zamknięte były w oliwie z oliwek. W greckiej starożytności przechowywano je w specjalnych flakonach o nazwie aryballoi.
Aryballoi - Grecja VIII w. przed Chr.
Bardzo często kiedy starożytne teksty mówią o regenerujących, przynoszących ukojenie, szczęście i radość właściwościach namaszczenia ciała, mają na myśli właśnie cudowne odczucia związane z aromaterapeutycznym masażem pachnącą oliwą.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz